Spośród wszystkich cykli reakcji seksualnych orgazm jest najbardziej tajemniczym i najsłabiej zrozumianym. Trudno go zdefiniować jednoznacznie, gdyż stanowi bardzo subiektywne doświadczenie, a możliwości jego zbadani są ograniczone. U mężczyzn przejawia się wyraźnie w postaci wytrysku. U kobiet nie jest in tak jednoznaczny i widoczny, dlatego częściej u kobiet niż u mężczyzn nie wiadomo, czy orgazm wystąpił czy nie. Mimo to ma on niebagatelne znaczenie, a jego wystąpienie uważa się za cel i naturalne zwieńczenie aktywności seksualnej. Przyjemność i powiązane z nim rozładowanie napięcia seksualnego to ważne czynniki wzmacniające i motywujące do kontynuacji i powtarzania zachowań seksualnych. Dlatego brak orgazmu stanowi przyczynę niepokoju u wielu ludzi.
Definicja orgazmu
W literaturze istnieje wiele definicji orgazmu, lecz we wszystkich daje się odnotować szczyt napięcia seksualnego, które następnie ulega gwałtownemu rozładowaniu.
Korzystając z najnowszych definicji można zaprezentować następujące aspekty orgazmu:
1. wzrost nasilenia zarówno ośrodkowych, jak i obwodowych aspektów podniecenia seksualnego do szczytu, w którym następuje uruchomienie pewnego procesu neurofizjologicznego charakteryzującego się pewnymi cechami:
– intensywnym uczuciem przyjemności i rozkoszy,
– pewnym stopniem zmiany świadomości z ograniczeniem przytomności i zmianami dotyczącymi procesów poznawczych,
– swoistymi zmianami zwykle w okolicach narządów płciowych, lecz zmiennym zasięgiem obejmującym całe ciało,
– skurczami mięśni: u kobiet dotyczy to mięśni przepony miedniczej, okołopochwowych i macicy, a u mężczyzn mięśni opuszkowo-jamistego i opuszkowo-gąbczastego oraz w pewnym stopniu przepony miedniczej,
– innymi zmianami niedotyczącymi narządów płciowych, takimi jak rytmiczne ruchy ciała, okrzyki, zaczerwienienie skóry.
2. Faza po orgazmie, w którym powyższe objawy powracają do stanu sprzed podniecenia, lecz z szybkością, która sugeruje raczej proces czynny niż bierny, kończący się okresem refrakcji, w którym hamowaniu ulega kolejne podnieceni seksualne.
Wyżej opisane przejawy są podobne u kobiet i mężczyzn, z wyjątkiem różnic jakościowych.
Nie ma jednej definicji orgazmu, można jednak przytoczyć typową reakcje organizmu w trakcie jego trwania. Orgazm to mimowolne, trwające od kilku do kilkunastu sekund skurcze pojawiające się w regularnych odstępach czasu, wraz z towarzyszącym im uczuciem przyjemności, kończące się okresem ogólnego relaksu. Orgazm można porównać do kichnięcia – zbierania się energii aż do kulminacyjnego punktu „uwolnienia” i następującej po tym ulgi. Bardziej subiektywnie może być opisany jak zdecydowane zmysłowe uczucie, rozkosz, pełnię, odlot. Orgazm jest punktem kulminacyjnym napięcia seksualnego i równocześnie stanem powodującym odczucie rozkoszy, odprężenia i zaspokojenia.
Nie można jednak postawić znaku równości między orgazmem kobiety i mężczyzny. Aby omówić szerzej to zagadnienie należy przejść od fizjologii poprzez mechanizm wyzwalania i działania aż do przeżyć psychologicznych z nim związanych.
Biologia orgazmu
Orgazm jest zjawiskiem występującym jedynie u ludzi. Z punktu widzenia rozwoju ewolucyjnego, zdolność przeżycia orgazmu jest najwyższym etapem rozwojowym seksualności człowieka. Jest zjawiskiem psychofizjologicznym, w wysokim stopniu uzależnionym od wpływów psychologicznych i społecznych. W sensie czysto fizjologicznym jest to reakcja całego organizmu w czasie maksymalnego napięcia seksualnego, wyrażająca się najsilniejszym przekrwieniem i napięciem mięśniowym powstałymi w wyniku stymulacji seksualnej. W czasie orgazmu dochodzi do nagłego nie podlegającego woli wyładowania zsumowanych napięć psychofizjologicznych i nerwowo-mięśniowych, do ograniczenia reaktywności zmysłów i do największych zmian w zakresie układu krążenia i oddechowego.
Pod względem przebiegu wszystkich reakcji zachodzących w czasie orgazmu istnieje ogromna zmienność i różnorodność, dotycząca zarówno reakcji w obrębie jednego organizmu, jak i czasie różnych orgazmów.
Orgazm, szczytowe podniecenie, jest zwykle związany z wytryskiem nasienia i kurczenia mięśni krocza u mężczyzny oraz skurczami mięśni miednicy mniejszej oraz pochwy u kobiety.
Zmiany cielesne zachodzące w następstwie stymulacji seksualnej są bardzo różne i zależą od indywidualnego wzoru reakcji. Największe różnice stwierdza się w zakresie intensywności i czasu trwania orgazmu u kobiety.
Kobiety vs mężczyźni
Na ogół mężczyźni odznaczają się silniejsza niż kobiety potencją seksualną, podobnie jak i większą częstotliwością dążeń do kontaktów seksualnych i odczuwania orgazmu. Dotychczas nie wyjaśniono ostatecznie, czy przyczyną tego są odmienności morfologiczno-fizjologiczne, czy też jest to uwarunkowanie czynnikami psychologicznymi i społeczno-kulturowymi.
Prawidłowość ta nie dotyczy części kobiet, które posiadają potencję seksualną znacznie większą niż mężczyźni. Mogą one doświadczać orgazmy wielokrotne (kilka lub kilkanaście orgazmów przezywanych w krótkich odstępach czasu, przedzielonych obniżeniem się podniecenia seksualnego), a nawet tzw. stan orgazmowy, tj. serię szybko po sobie następujących orgazmów bez obniżenia się podniecenia seksualnego między nimi. Taki stan może trwać 60 sekund i dłużej. Ogromna większość mężczyzn nie jest zdolna ani do podobnych wrażeń, bowiem równałoby się to z przeżyciem wielokrotnych orgazmów w czasie jednego stosunku płciowego.
U mężczyzn orgazm ściśle jest związany z wytryskiem nasienia, a po każdym wytrysku następuje krótsza lub dłuższa faza zobojętnienia seksualnego, w czasie której nie jest zdolny do kontynuowania współżycia. Istnieje jednak odsetek mężczyzn, u których w procesie uczenia się dochodzi do rozszczepienia biologicznie uwarunkowanego związku między orgazmem i wytryskiem nasienia. Mężczyźni tacy są zdolni do przeżycia orgazmu bez następującego po nim wytrysku nasienia. Jest to autentyczne powstrzymanie wytrysku, tj. nie tylko ejakulacji na zewnątrz cewki moczowej, lecz także ejakulacji wstecznej do pęcherza moczowego. Orgazm taki nieznacznie tylko obniża poziom podniecenia, lecz nie w stopniu uniemożliwiającym kontynuację współżycia. Okazuje się, że to nie orgazm, lecz wytrysk nasienia jest czynnikiem definitywnie kończącym cykl podniecenia seksualnego. Kontynuacja współżycia wiedzie do kumulacji przyjemności i ponownego orgazmu. Jeśli przerwy między poszczególnymi orgazmami są krótkie, stan ten jest zbliżony do stanu orgazmowego u kobiet. W ten sposób zostaje zniesiona jeszcze jedna z różnic w reakcjach seksualnych między płciami.
Ewa Lisowska – Kania
Bibliografia:
– Bancroft J., Seksualność człowieka, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2009
– Singer J., Singer I., The Goals of Human Sexuality w: Sundahl D., Kobieca ejakulacja i punkt G, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2009
– Imieliński K. red., Seksuologia. Zarys encyklopedyczny, PWN, Warszawa 1985